حجت‌اله مرادی

مفروض بنيادين پژوهش عمليات رواني اين است كه عوامل رواني مي‌توانند اختلال رفتار بازيگران را تسريع يا بازداري كنند و بر اجراي منافع ملي در داخل و خارج از كشور اثرگذار و بازده اقدامات سياسي، اقتصادي، اطلاعاتي و نظامي كشور را تغيير دهند.

حجت‌اله مرادي

چكيده

محققان و صاحب‌نظران عمليات رواني، تا كنون تعاريف مختلفي از عمليات رواني ارائه داده‌اند اما مي‌توان عمليات رواني را سلاحي رواني كه با تمام قوا همه ادراك انسان را هدف قرار مي‌دهد و او را به تغيير رفتار در ميدان نبرد و ديگر عرصه‌ها وادار مي‌سازد تعريف نمود. دولت انگليس به عنوان استعمارگر پير ساليان درازي به شكل‌دهي افكار عمومي مردم جهان پرداخته ولي تا كنون اطلاعات كمي در خصوص ساختار و سازمان عمليات رواني آن در اختيار محققان و دانش‌پژوهان ايراني قرار گرفته است. هدف اين مقاله شناسايي اجمالي ساختار و سازمان عمليات رواني انگليس از ابتداي قرن بيستم تا كنون مي‌باشد و به دنبال پاسخگويي به اين سؤال است كه آيا عمليات رواني در فرايند طرح‌ريزي دكترين نظامي و سياسي انگليس جايگاهي دارد يا خير؟
واژگان كليدي: عمليات رواني، انگليس، جنگ جهاني اول، جنگ جهاني دوم، افكار عمومي.

جوليان پتلي/ داوود علمايي

اشاره

نقش رسانه‌هاي گروهي در سياست‌هاي معاصر دولت‌هاي غربي ما را وامي‌دارد از خود سؤال نماييم كه تمايل داريم در درون چه اجتماع و چه دنيايي زندگي نماييم، و به طور ويژه، چه برداشتي از دنياي دموكراسي غرب داشته باشيم؟ اجازه دهيد موضوع را با دو برداشت متفاوت از دموكراسي غربي پي بگيريم. در برداشت اول از دموكراسي غربي، چنين برمي‌آيد كه عموم مردم غرب داراي امكانات و وسايل شركت در مسير با معنا از مديريت امور سرنوشت‌ساز خود و همچنين داراي ابزارهاي اطلاعات آزاد و باز هستند. برداشتي ديگر از ليبرال دموكراسي غربي اين است كه مردم اين جوامع بايد از دخالت در تعيين سرنوشت خود محروم باشند و وسايل اطلاع‌رساني بايد شديداً تحت كنترل طبقه حاكم بر جامعه قرار گيرد. شايد شما با اين تفسير زياد موافق نباشيد، ولي بهتر است قبول كنيم كه اين درك غالب حاكم بر جوامع غربي است، كه در واقع مدت‌هاست نه تنها در عمل بلكه در تئوري نيز جايگاهي براي خود باز كرده است. ما نمي‌خواهيم به كالبدشكافي اين موضوع و نقش رسانه‌ها در غرب بپردازيم كه چگونه مسأله رسانه‌ها و عدم اطلاع رساني به درون تئوري ليبرال دموكراسي غربي راه پيدا كرده است، بلكه صرفاً به ذكر برخي از موارد كه در مقاله جوليان پتي آمده است اشاره مي‌كنيم.

(بخش دوم مقاله در فصلنامه شماره 15 ارائه مي‌شود)

نویسنده: محمد شامحمدي

چكيده

انسان در تمام سطوح زندگي اجتماعي خود با عامل قدرت سر و كار دارد. جوامع و واحدهاي سياسي نيز كسب و بسط قدرت را در راستاي منافع و اهداف ملي خود دنبال مي‌كنند و آن را از طريق عوامل، عناصر، منابع و ابزارهاي متعدد محيطي (داخلي و خارجي) به دست مي‌آورند. حوزه و گستره قدرت نيز بسيار متعدد است، قدرت فردي، اجتماعي، نرم، سخت، علمي، مالي، سياسي، ايدئولوژيك، سازماني و …، همه و همه شقوق و برداشت‌هاي مختلفي از اين واژه ارائه كرده‌اند و باعث پديد آمدن اين تعبير كه قدرت، هم «وسيله» است و هم «غايت» شده است. قدرت، با ابزارهاي سخت و نرم و نيز با سازوكارهاي خاص خود، توان و تمايل افراد و جوامع را به صورت هدفمند متأثر مي‌سازد، افكار، اذهان، ايده‌ها و انگيزه‌ها را تغيير و تحريف يا آنها را تقويت و توسعه داده و منافع و مصالح فرد و اجتماع را رقم مي‌زند. امروز نيز كه در عصر ديجيتال و جامعه اطلاعاتي به سر مي‌بريم، فناوري‌هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي، گونه‌اي ديگر از مظاهر قدرت را متجلي ساخته‌اند، اين قدرت نوين، علي‌رغم منافع و محاسني كه داراست، پديده‌اي به نام نابرابري‌هاي ديجيتالي را نيز در ابعاد مختلف (سني، جنسي، جمعيتي، جغرافيايي، فرهنگي، طبقاتي، كاربري و …) ايجاد نموده و منشأ بروز تعاملات و تعارضات جديدي در عرصه سياست و استراتژي كشورها شده است، اين مناسبات در موضوعي به نام ژئوپليتيك اطلاعات و ارتباطات مورد بررسي قرار گرفته است كه برخي از تبعات و تأثيرات آن تشريح و تحليل شده است.
واژگان كليدي: اطلاعات، ارتباطات، عصر اطلاعات، شكاف ديجيتالي، ژئوپليتيك.

مهسا ماه‌پيشانيان

چکيده

درست در زماني كه جنگنده‌هاي رژيم صهيونيستي، شهرها، روستاها و تمام زيرساخت‌ها و زيربناهاي لبنان را هدف قرار مي‌د‌ادند روزنامه معاريو مقاله‌اي را از يونتان شيم، روزنامه‌نگار و نويسنده معروف اين رژيم تحت عنوان آغاز فروپاشي اسرائيل نزديك است به چاپ رساند. اين مقاله جنجال‌برانگيز، ذهن بسياري از تحليل‌گران را به خود مشغول كرد و اعتراض بسياري از سياستمداران و رجال ديني يهودي را برانگيخت. از اين زمان سير جديدي از انتقادات شديد از سياست داخلي و خارجي دولت رژيم صهيونيستي در روزنامه‌ها و افکار عمومي شهروندان آن آغاز شد که به طور کلي به تئوري زوال و فروپاشي دولت صهيونيسم معروف شده است. رواج اين تئوري در اذهان مردم و روزنامه‌نگاران رژيم صهيونيستي حاکي از تغييري مهم در کارکرد روزنامه‌هاي اين رژيم است. اين تغيير کارکرد که بارزترين وجهه خود را در انتقاد شديد روزنامه‌نگاران عبري از اقدامات دولتمردان يافته است، اين واقعيت را آشکار مي‌سازد که به اعتقاد بيشتر ساكنان اين رژيم، پايان دولت صهيونيستي نزديک است. در مقاله حاضر ما با تمرکز بر روزنامه‌هاي صهيونيستي و نظرسنجي‌هاي مختلفي که از شهروندان رژيم صهيونيستي پس از جنگ لبنان صورت گرفته است، به تفصيل به بررسي اين مطلب خواهيم پرداخت.
واژگان كليدي: رژيم صهيونيستي، جنگ لبنان، مطبوعات، حزب‌الله

نویسنده: جوزف سوکولوسکی/ مترجم: پريسا كريمي‌نيا

چكيده

عمليات رواني ارتش ايالات متحده، نوعي بازاريابي عمومي افكار مي‌باشد. براي دستيابي به اين منظور امور غيرنظامي ارتش امريكا و فرماندهي عمليات رواني( )، واحدهاي فعال و ذخيره‌اي را براي انجام مبارزات عمليات رواني استخدام مي‌كند. اما روش مورد استفاده در مديريت نبردهاي عمليات رواني مانع اجراي به موقع و كارآمد اين نبردها مي‌شود. اجراي تمام و كمال عمليات رواني امر بسيار دشواري است، در عين حال ابزارهاي مديريتي مناسب براي انجام اين عمليات‌ها وجود ندارد و توده مردم نيز فرايند آنها را درك نمي‌كنند. اين نوشته در نظر دارد اصول و نحوه ارائه الگو و ابزارهاي مربوط به توسعه مديريت نبرد عمليات رواني و سازوكارهاي مبتني بر مخاطب موردنظر را تشريح نمايد.
واژگان كليدي: مديريت عمليات رواني، بازاريابي

نویسنده: دكتر آرمين اميني

چكيده

اصولاً در درون پسا جنگ سرد و نظام سلسله مراتبي تمايل به تك‌قطبي، ايالات متحده امريكا به مثابه قدرت هژمون در تعاملات بين‌المللي مي‌كوشد تا با بهره‌گيري از اجماع‌سازي سازمان‌هاي بين‌المللي، اهداف راهبردي – امنيتي خود را كه همانا سلطه بر جهان است، ارتقاء بخشد. بر اساس ديدگاه ايكنبري، كشوري به اصطلاح كه مايل به رهبري جهاني است، جايگاه ويژه‌اي براي توافقات نهادي قائل است، زيرا در راستاي يكجانبه‌گرايي معطوف به اهداف راهبردي خود، مي‌كوشد تا كشورهاي مستقل از سياستگذاري‌هاي يكجانبه‌گرايانه خود را تحت فشار امنيتي قرار دهد. نومحافظه‌كاران ايالات متحده امريكا كه به شدت در جهت تحقق بخشيدن به مقوله هژموني خود تأكيد دارند، تلاش مي‌كنند تا از سازمان‌هاي بين‌المللي به عنوان مؤلفه‌هاي مؤثر در نظام بين‌المللي و به منزله تحول در كارويژه حقوقي – سياسي حوزه عمومي، در جهت اقناع‌سازي افكار عمومي استفاده ابزاري در راستاي نمايند.
كليد واژه‌ها: سازمان بين‌المللي، اقناع‌سازي، افكارعمومي، معيارهاي دوگانه.

نویسنده: علي‌محمد نائيني

چكيده

امنيت فرهنگي، مؤلفه اصلي و بنيادين امنيت ملي است. توجه به جايگاه و تبيين مباحث امنيت فرهنگي در آرا و نظريه‌هاست. امنيت ملي نشان‌دهنده اهميت و جايگاه فرهنگ در مقوله امنيت ملي و جهاني است. جامعه بالنده و پويا، با تأمين امنيت خويش، خاستگاه مناسبي براي تضمين هنجارها و ارزش‌هاي فرهنگي است. از سوي ديگر بالندگي فرهنگي در يك جامعه، ضامن حفظ امنيت، همگرايي و ثبات در حوزه ملي و بين‌المللي است. اين مقاله ضمن طرح مباحثي در حوزه فرهنگ و امنيت و روابط آنها، به ارائه فهرستي از ديدگاه‌ها و رويكردها نسبت به مقوله امنيت ملي و تحولات مفهومي آن مي‌پردازد.
واژگان كليدي: فرهنگ، امنيت ملي، امنيت فرهنگي.

نویسنده: حميد حاذق نيكرو

امروزه انسان‌ها شاهد فراگيري بي‌سابقه رسانه‌‌ها و وسايل ارتباطات جمعي مدرن و نوين هستند. بالطبع آن‌ها در معرض شديدترين امواج رسانه‌‌ها قرار دارند. رسانه‌ها كاركردي دوطرفه سويه دارند، اما بيشترين حجم بهره‌گيري از آن در دست نظام سلطه قرار دارد، چنانچه مي‌توان با جرأت گفت حفظ و گسترش قدرت استكباري نظام سلطه به حضور و ظهور رسانه‌ها وابسته است. رسانه‌ها پل ارتباطي و بلكه وسيله تسلط بر افكار، اراده و احساسات بشريت دوران معاصر به شمار مي‌آيند. مراكز رسانه‌ها اين استكبار كه به مدرن‌ترين فناوري جهاني مجهزند. از يك سو ابزاري در جهت اجراي عمليات رواني قدرت‌ها عليه ملت‌ها و دولت‌هاي مستقل هستند و از سوي ديگر وسيله‌اي براي كنترل، تضعيف، جهت‌دهي و هدايت جوانان در سراسر جهان محسوب مي‌شوند. دوسويه يا دو لبه‌بودن رسانه‌ها اين فرصت را به وجود آورده كه دولت‌ها و ملت‌هاي هدف بتوانند به آن دسترسي يافته و از آن در جهت نيل به اهداف و خنثي‌سازي توطئه‌ها و مقابله با امواج رسانه‌اي نظام سلطه بهره گيرند. بروز و ظهور برخي رسانه‌هاي منطقه‌اي پس از جنگ اول امريكا در يك دهه اخير در خليج فارس (1991) (شبكه الجزيره، العربيه، المنار، العالم و... بعد از سال 1996) در اين راستا قابل بررسي است.

نویسنده: حجت‌اله مرادي

چكيده

براي تحليل يك پديده استفاده از هر روشي، چه ميداني، چه تجربي، چه تحليل محتوا و چه ساير روش‌ها سه مرحله يا فاز را شامل را مي‌شود: سطوح تحليل به طرق مختلفي از جمله در مقام رجوع به سطوح سازمان‌دهي، توضيح، و پردازش ساختاري مورد استفاده قرار گرفته است. به هر حال تعريف هدف يك مطالعه مستلزم پرداختي به چند مقوله بالاست. انتظار مي‌رود تحقيق پيش‌روي به چه سؤالي پاسخ دهد؟ هدف اين تحقيق بررسي روابط سطوح تحليل در عمليات رواني و روان‌شناسي سياسي به عنوان همراهان آشنا مي‌باشدپس قابليت اعتماد و تحليل مناسب در انتهاي اين تحقيق بر حسب توان پاسخگويي به سؤال تحقيق و برآورده شدن هدف آن مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، سطوح تحليل، روان‌شناسي سياسي، رفتار

نویسنده: ادوارد اس. هرمن / مترجم: حسین عامری

اشاره

واژه تبليغات در اذهان عمومي با سوءظن همراه است و اين در مواردي است كه مخاطبين، پيام را مشكوك، ناقص، دروغ، مغرضانه مي‌پندارند و لذا در مقابل آن واكنشي چون بي‌اعتنايي و يا خشم و نفرت ابراز مي‌كنند. به هر حال نقش تبليغات جهت دادن به جرياني از پيش موجود است، زمينه‌هايي كه در بستر ذهن آرميده‌اند را بيدار مي‌كند و به نشو و نما و صيقل دادن و پرداخت كردن و كم‌رنگ و پررنگ كردن آن مي‌پردازد و تلاش مي‌كند تا به سمتي دلخواه هدايتشان كند. با توجه به توضيحات بالا مي‌توانيم تبليغات را اعمال نظر يا اعلان اطلاعات خاص به منظور كسب آراء يا تمايلات مطلوب تعريف نمود در مقاله پيش روي نويسنده سعي دارد اين مطلوب سازي را در غرب براساس سيستم‌هاي ذي‌نفوذ به ويژه بازار و دولت تحليل نمايد؛ بنابراين منافعي كه اين دو موضوع را پوشش مي‌دهد باعث ايجاد يك همبستگي بين دولت، رسانه‌هاي اصلي و شركت‌هاي اقتصادي مي‌شود.

غلامرضا گودرزي

چكيده

همواره يكي از دغدغه‌هاي حكومت‌ها در اقصي نقاط دنيا، توانايي فائق آمدن بر آشوب‌ها و بحران‌هاي به وجود آمده در درون كشور است. در اين روند انواع حكومت‌ها نظير استبدادي، مردم‌گرايانه و … از انواع و اقسام روش‌ها جهت مهار آشوب‌ها و اغتشاشات استفاده مي‌كند. از جمله اين روش‌ها، متقاعدسازي است. در متقاعدسازي، اعتماد و جذابيت منبع پيام، از سوي نخبگان به عنوان نيروهاي توانا و صاحب‌نظر به دليل نفوذ كلامي كه مي‌توانند در عوامل بحران‌ساز داشته باشند، همچنين شناخت از مخاطب و ارسال پيام‌هاي ساده و فاقد پيچيدگي‌ كه بحران‌سازان و يا مخاطبان به راحتي و سريع آنها را درك مي‌كنند، مي‌تواند به تغيير نگرش آنها منتهي شود و در سطحي بالاتر رفتار عوامل آشوبگر را تغيير دهد. اين تغيير رفتار همان موضوع و دغدغه فكري فرستنده پيام يا همان حكومت‌ها است.
واژگان كليدي: متقاعدسازي، اقناع، رابطه‌ي متقابل، بحران، آشوب، ارتباط و اطلاع.

معرفي: حميد حاذق نيكرو

كتاب جنگ سرد فرهنگي در بيست و شش فصل و بخشهايي به عنوان پيش‌گفتار، سخن نويسنده، يادداشت مؤلف در آغاز كتاب و سخن آخر، پيوست‌ها، منابع و مآخذ، گزيده كتاب‌شناسي فهرست موضوعي در انتهاي كتاب تدوين و ارائه گرديده است. در اين معرفي با توجه به تعداد زياد صفحات در خصوص هر فصل و بخش به اختصار مطالبي جهت آگاهي خوانندگان ارائه مي‌گردد.
ناشر در پيش‌گفتار به اهميت فعاليت‌هاي فرهنگي و ايدئولوژيكي سازمان‌هاي اطلاعاتي امريكا بر عليه شوروي سابق و بهره‌گيري جامع از نويسندگان، هنرمندان، روزنامه‌نگاران، فيلم‌سازان، منتقدان، همچنين دانشگاه‌ها و مراكز علمي و فرهنگي و حتي شخصيت‌ها و نخبگان شوروي در پروژه فروپاشي امپراطوري شوروي سابق از درون، اشاره نموده و يادآوري مي‌كند كه پس از فروپاشي شوروي توجه سازمان‌هاي اطلاعاتي به طرف مسلمانان تغيير كرده است.

برای مشاهده شناسنامه کتاب کلیک کنید.